Bu yazımızda OSB yönetim aidatları ile ilgili katılımcılardan gelen yakınmalar dikkate alınarak aidatların hangi kıstaslara göre belirlemesi gerektiği ve yönetim aidatlarında tahsilinde ilamın hükmünün niteliği üzerinde durulacaktır.    

4562 sayılı OSB Kanunu’nun 16’ncı maddesine göre, yönetim aidatları ve hizmet karşılıklarının müteşebbis heyet tarafından arıtma tesisi işletme masrafları hariç tutularak belirlenecektir.     Yönetim aidatları belirlenirken OSB’nin yıllık bütçesinde belirtilen, bölgenin alt yapı ve müşterek hizmetlerine ait tüm masrafların önceki yıla ait kesin hesap da dikkate alınarak katılımcılar tarafından karşılanması esas alınacaktır.

Katılımcılar verilen bu hizmetlerden yararlanmadıkları gerekçesi ile belirlenen yönetim aidatı ödemelerinden kaçınamayacaktır.    

Peki nedir bu bölgenin altyapı ve müşterek hizmetlerine dair masraflar?   Bunlara birkaç örnek vermek gerekirse; huzur hakkı giderleri, personel giderleri, demirbaşlar alımları, ödenecek vergi ve fonlar, güvenlik hizmetleri, bakım onarım kapsamında yapılan yatırımlar, yapılmakta olan alt yapı yatırımları vb. gibi yönetim aidatı hesaplaması içine dahil edilebilecek niteliktedir.    

İlam hükmündeki yönetim aidatlarına karşı yargı yolu açık olup yönetim aidatına ilişkin müteşebbis heyet kararlarının iptali mümkündür. OSB’ler yönetim aidatı hesaplamasında, bazı OSB’lerin önceki yıla ait kesinleşen masrafları ile cari yıla ait kabul edilen tahmini bütçe giderlerini dikkate almadan parsel büyüklüğüne göre yönetim aidatı belirlediklerine rastlanabildiği gibi parsel büyüklüğü dahi dikkate alınmadan yönetim aidatı belirledikleri görülebilmektedir. Bu noktada OSB’lerce yönetim aidatı belirlenirken dikkatli olunmasında fayda görülmektedir. Zira geçen yılın kesinleşen hesapları ve onaylanan cari yıl tahmini giderleri esas alınmadan belirlenen yönetim aidatı kararları dayanaktan yoksun olarak doğacağından her ne kadar ilam hükmünde olsa dahi yargı yoluna başvurularak iptal ettirilebilecektir. Nitekim Anayasa Mahkemesinin 2010/9 Esas, 2011/109 karar numaralı 30/06/2011 tarihli kararında; yönetim aidat kararlarının kesin hüküm niteliği taşımadığı, bu kararlara karşı yargı yoluna başvurulabileceği, müteşebbis heyetçe alınan ilam niteliğindeki kararın yönetim aidatlarının ilamlı icra yoluyla tahsili kolaylaştırmak amacı dışında bir özellik arz etmediğini ortaya koymuştur.     

Genel kurulun yönetim aidatlarına ilişkin kararları ilam hükmünde değildir. Ayrıca 4562 sayılı Kanuna göre sadece müteşebbis heyet şeklinde yönetilen OSB’lerin yönetim aidatları kararlarının ilam hükmündedir. İşletme aşamasında müteşebbis heyetin yerini alan genel kurula geçmiş OSB’lerin bu yöndeki kararlarının ilam hükmünde değildir. Bu noktada da yapılacak düzenlemelerle yönetim aidatları ile ilgili Kanun’daki ilam hükmünün genel kurul tarafından alınan kararlar içinde olmasının sağlanması ya da her iki organ içinde yönetim aidatı alacağının tahsili yönünde kolaylık sağlayan bu hükmün kaldırılması doğru olacaktır. Zira her iki organın esasen görevleri bağlamında birbirinden farkı bulunmamaktadır. 

Yönetim aidatları konusunda Kanun’un 16’ncı maddesi ile Yönetmeliğin 23/1-u maddesi uyumlu hale getirilmelidir. Diğer yandan, 4562 sayılı Kanunda yönetim aidatlarının belirlenmesinde sadece parsel büyüklüğü esas alınmıştır. Ancak OSB Uygulama Yönetmeliği’nin 23/1-u maddesi ile müteşebbis heyet ve genel kurula yönetim aidatları ve hizmet karşılıklarının parsel büyüklükleri yanında boş, inşaat ve üretime geçme durumları da dikkate alınarak belirleme yetkisi verilmiştir.

Bu düzenlemenin yapılmasındaki amacın organize sanayi bölgelerinde boş ve atıl durumda olan parselleri ekonomiye kazandırmak ve katılımcıların hızlı bir şekilde üretime geçmesini sağlamak amacıyla teşvik edici bir unsur olarak yürürlüğe konulduğu görülmektedir.  Ancak OSB Uygulama Yönetmeliği’nin 18/11/2015 tarih ve 29536 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren yönetim aidatlarının boş, inşaat ve üretime geçme durumları dikkate alınarak belirleneceği hükmü Danıştay 10. Dairesi tarafından 2017/199 Esas 27/04/2021 tarihli 2021/1969 sayılı kararıyla; dayanağı olan 4562 sayılı Kanun’un 16’ncı maddesi hükmünü aşar nitelikte bir düzenlemeye gidildiği gerekçesiyle iptal edilmiştir. Aynı şekilde düzenlenen mer’i Yönetmeliğin 23/1-u maddesinin de aynı gerekçeyle iptal edilebileceği açıktır. Yönetmelik hükmü üzerinden ziyade 4562 sayılı Kanun’un 16’ncı maddesinde katılımcıların üretime geçmelerini teşvik edici düzenlemelerin yapılmasında fayda görülmektedir.  

Sonuç olarak; OSB’lerce yönetim aidatları belirlenirken geçen yıl kesin hesapları ile cari yıl kabul edilen gider bütçesi esas alınarak belirlenmesinin, aksi halde bu yöndeki kararların yargıya intikal ettirilerek iptal edilebileceğinin bilinmesinin,   Her ne kadar şu anda mer’i de olsa yönetim aidatlarının boş, inşaat ve üretim durumuna göre ölçülü olarak belirlenebilecek olsa da, yönetim aidatları konusunda 4562 sayılı Kanun ile OSB Uygulama Yönetmeliği arasındaki uyumsuzluğun OSB Kanunu üzerindeki çalışmalarda mutlaka dikkate alınmasının, yönetmelikteki gibi sanayi parselleri üzerinde üretimi teşvik edici şekilde düzenleme yapılmasının, Kanun’un 16/2. maddesi ile müteşebbis heyeti bulunan OSB’lerde tahsili kolaylaştırıcı nitelikteki ilam hükmü varken belli bir aşamadan sonra müteşebbis heyet yerine geçen ve görevleri bağlamında birbirinden farkı bulunmayan genel kurul şeklinde yönetilen OSB’lerin yönetim aidatı kararlarına da ilam hükmü tanınmalı ya da her iki organ için de böyle bir ayrıcalığı ortadan kaldırılacak şekilde daha adil bir düzenleme yapılmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir. NOT: Bu yazıda belirtilen görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılmaz.

BÜYÜMENİN TATLI SANCILARI

Türkiye’de OSB’ler atağa geçiyor ve giderek daha da büyümenin tatlı sancılarını yaşıyor. Sanayicilerin bugünler de en büyük problemlerinden biri yer bulmak. Dünyanın üretim üssü olmaya başlayan ülkemizde kapasite artırmak için harekete geçen sanayiciler daha geniş alanlar bulmakta zorluk çekiyor.

SIÇRAMA İÇİN MEKANSAL PLANLAMA

Pandemi sonrası dünyanın üretim üssü olmaya başlayan Türkiye’de sanayiciler kapasite artırmak için yer problemi yaşıyor. İllerdeki Organize Sanayi Bölgeleri’nde (OSB) fabrika alanı neredeyse kalmadı. Birçok bölgede genişleme alanı yok. Yılda 16 milyar dolarlık ihracata imza atan Bursa’nın Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Başkanı İbrahim Burkay, Türkiye’de sanayi alanlarının azlığından şikâyet etti. Bursa’nın 10 bin 880 kilometrekarelik toplum yüzölçümü içinde sanayiye ayrılan alanın binde 8 olduğunu belirten Burkay, “Türkiye’ye baktığımızda sanayi alanlarının toplam yüzölçümüne oranı binde 3.5. Almanya’da bu oran yüzde 4.44, İtalya’da yüzde 2.15, OECD ülkelerinde ortalama yüzde 2.5. Ekonomide sıçrama için mekânsal planlama ve ölçek ekonomisine geçilmesi gerekiyor” dedi. Kendilerine her gün yüzlerce sanayicinin gelip “Üretim yapacağız ama nerede yapacağız” dediğini anlatan Burkay, “500 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşmak için 100 milyar dolarlık yatırım yapmak gerekiyor. Bunun için de sanayide kapasiteyi yüzde 60-70 artırmak gerek” mesajı verdi.

ÜRETİMİN YARISI PLANSIZ ALANDA

Gazetecilerle sohbet toplantısı düzenleyen Burkay, Bursa’da 17 OSB olduğunu, sanayi üretimin yüzde 55’inin plansız alanlarda yapıldığını anlattı. Burkay, şöyle konuştu: “Sanayi alanlarının içinde OSB’ye ayrılan bölüm yüzde 54’lük kesim. Geri kalan yüzde 46’lık alan şehrin içinde. OSB’lerde çalışan sayısı 190 bin, plansız alanda çalışan sayısı 230 bin kişi.”

ÖLÇEK EKONOMİSİNE GEÇİYORUZ

Bursa’da inşa edilen yeni sanayi bölgesi TEKNOSAB’la ilgili de bilgi veren Burkay, “4 fabrika üretim yapıyor. 23 fabrikanın inşaatı sürüyor. 136 işletme olacak. Türkiye’de OSB’lerde fabrika alanları ortalama 3 bin metrekaredir. Burada bir alan 15 bin metrekare… Ölçek ekonomisine geçiyoruz” dedi. Burkay, İstanbul Fuar Merkezi’nde 200 bin metrekarelik alanda düzenlenen HOMETEX ev tekstili fuarıyla ilgili şunları anlattı: “648 yerli ve yabancı firma stantlı katılıyor. 40’ı aşkın ülkeden 1.000 yabancı alıcı var. 1 milyar dolarlık iş hacmi bekleniyor.”

Savunma sanayi ürünleri konusunda İngiltere tarafından Türkiye’ye uygulanan ihracat kısıtlamaları kaldırıldı.

“POZİTİF YAKLAŞIMLAR GÖRDÜK”

Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, İngiltere’nin başkenti Londra’ya gerçekleştirdiği ziyaret kapsamında yaptığı görüşmelere ilişkin değerlendirmelerde bulundu. İngiltere tarafıyla uzun zamandır devam eden bazı münasebetlerin olduğunu ve çeşitli konuları masaya yatırdıklarını belirten Demir, şu ifadeleri kullandı: “Özelde hem Milli Muharip Uçak’taki hem de onun motorundaki daha önce konuştuğumuz bazı mevzularda ilerleme sağlanması üzere onlar tarafından bazı adımlar atması gerekiyordu. Bu adımlarla ilgili de pozitif yaklaşımları gördük. Genel atmosfer oldukça olumlu. Gerek Savunma Bakanlığı yetkilileriyle gerek Ticaret Bakanlığı yetkilileriyle görüşmelerimiz oldu. Şirketlerle çok detaylı görüşürüz. Şirketlerimizden burada temsilcilerimiz vardı. Teknik konularda önemli detaylar görüşüldü ve aynı zamanda prensip olarak iki ülke arasındaki savunma sanayisi konularındaki ilişkilerin daha da ileri seviye taşınması üzerine adımlar atıldı.

SÖZ VERİLEN ADIMLAR ATILDI

Özellikle Türkiye’ye uygulanan bazı kısıtlamalar konusunda daha önce söz verilen olumlu adımların atıldığını, hayata geçtiğini ve bunların kaldırıldığını görmek de daha olumlu bir hava estirdi. Bu olumlu adımların atılması, müttefiklik ruhu içinde hareket etmek önemli ve İngiltere tarafının bu ruha uygun davranması durumunda ne kadar pozitif bir günde oluşabileceğini gördük.”

POZİTİF GÜNDEME YOĞUNLAŞMAK FAYDALI

Demir, pozitif gündeme yoğunlaşmanın hem ikili hem de müttefiklik ilişkileri açışından çok faydalı bir atmosfer oluşturduğunu belirterek bundan sonra da bu minvalde devam etme gerekliliğini gördüklerini dile getirdi.

Türkiye’nin milli güvenlik endişelerini anladıklarını görmenin güzel bir şey olduğunu belirten Demir, “Tabii ticaret hacmini özellikle savunma sanayisi ilişkileri bazında hem teknik iş birliği hem ticaret olarak karşılıklı iş birliğinin getireceği sinerji konuşmakta önemli çünkü Türkiye’de önemli kabiliyet artışları var. İngiltere tarafı da bu kabiliyetleri yerinde görmek tanımak ve bunlardan istifade ederek karşılıklı bir sinerji oluşturmakla ilgili irade beyanını da gördük.” dedi.